دربارهی کارگاهها
مکتبتهران دارای مجوز مؤسسهی آموزشی تحت عنوان مکتبمعاصر است. آموزش مکتبتهران عهدهدار برگزاری کلاسهای آموزشی، جشنوارهها، کارگاههای آزاد و متمرکز است. شروع فعالیتهای آموزشی از سال ۱۳۹۰ و با برگزاری کارگاههای تخصصی تئاتر بوده است. این کارگاهها از ابتدا با همکاری نهادهایی مانند بنیاد رودکی، خانهی هنرمندان، مجموعهی تئاتر شهر و... آغاز شد و از سال ۹۳ در سالن مکتبتهران ادامه یافت.
بنیان رفتاری مکتبتهران در برگزاری انواع کارگاههای فرهنگی و هنری بر پایهی پرورش است به جای آموزش.
آموزش زمانی کارآمد است که پرسشی پدید آمده باشد. مادامی که پرسشی در ذهن هنرجو شکل نگیرد، بهترین پاسخها به درد نمیخورند. پرسشها در حین پرورش شکل میگیرند، آنگاه میتوان به پاسخهای مناسب، یعنی به آموزش، پرداخت.
آموزش مکتبتهران تحت عنوان کارگاههای آزاد، در طول هر سال کارگاههای متنوعی را برگزار کرده و میکند. در این کارگاهها هنرجویان یک دورهی مشخص ـ معمولا ده جلسهای ـ را میگذرانند و در صورت تمایل میتوانند کارگاهها را با ثبتنام در دورهی ده جلسهای بعدی ادامه دهند. ویژگی کارگاههای آزاد از نامشان نیز فهمیده میشود. تعهد هنرجو و معلم در این دورهها به ده جلسه محدود است و ادامهی یادگیری، به علاقهی هنرجویان و نظر مدرس و شرایط مکتبتهران بستگی دارد. کارگاههای آزاد بدون انسجام موضوعی و بدون پیوند با کارگاههای دیگر به شکل مستقل برگزار میشوند. این کارگاهها برای کارگاههای متمرکز، کار مقدمات را میکنند. هنرجویان مکتبتهران در کارگاههای آزاد برای حضور در کارگاههای متمرکز آماده میشوند و مهارتهای لازم را به دست میآورند.
کارگاههای متمرکز مکتبتهران در بازههای زمانی طولانیتر ـ معمولاً شش ماه ـ و به شکل فشردهتر برگزار میشوند. تمرکز در این دورهها دو شکل کلی دارد:
ـ اول اینکه هر دوره یک محور موضوعی دارد مانند میزانسن یا شخصیت یا تئاتر مدرن یا... در طی این دورهها مسترکلاسها و کارگاههای فرعی و رویدادهای دیگری حول محور موضوعی برای هنرجویان طراحی میشود و هنرجویان در پایان کارگاه متمرکز از زوایای مختلف با موضوع محوری ـ مثلاً میزانسن ـ آشناتر میشوند. به عنوان مثال میزانسن در معماری، میزانسن در هنرهای تجسمی، میزانسن در شهر، میزانسن در سینما و... مسترکلاسهایی هستند که متخصصین صاحبنام هر رشته در این کارگاهها برگزار میکنند.
ـ دوم اینکه در این دورهها، هنرجویان کارگردانی و بازیگری و... زیر نظر مربیان ثابت خود، تئاترهایی را برای اجرا آماده میکنند. این پروژها در پایان دوره، در اختتامیهای که غالبا ده روزی به طول میانجامد با هم به رقابت میپردازند و توسط خود هنرجویان و مهمانان کارگاه متمرکز ارزیابی میشوند. این تئاترها قابلیت اجرای عمومی در فضاهای حرفهای را نیز دارند. از زمان احداث سالن مکتبتهران، برگزیدگان کارگاهها امکان اجرای عموم در این سالن را نیز یافتهاند.
ـ سوم اینکه در کارگاه متمرکز هنرجویان به شکل کاملاً متمرکز روزهای زیادی از هفته را درگیر کار تئاتر هستند. اعم از شرکت در کلاسها و کارگاهها و جلسات تمرین و مشاورهها و غیره.
در تابستان سال ۹۶ مکتبتهران به طور آزمایشی پا به عرصهی آموزش کودک و نوجوان گذاشته است. به همین منظور نهمین کارگاه متمرکز مکتبتهران تحت عنوان دورهی راهیابی به ردهی سنی هشت تا سیزده سال در رشتههای داستاننویسی، بازیگری، موسیقی، تجسمی و تئاتر عروسکی اختصاص یافت.
یادداشت «جلال تهرانی» برای شروع کارگاههای متمرکز تئاتر در مکتبتهران - ۱۳۹۱.۰۲.۳۱ -
هدف اصلی مکتبتهران از برگزاری انواع مسترکلاسها ایجاد نسبتهای درست میان نسلهای مختلف فرهنگ و هنر است. در این کلاسها افراد دارای تخصص و صلاحیت علمی و هنری، دانش خود را با نسلهای قبل و بعد از خود به اشتراک میگذارند.
مسترکلاسها هم عموماً به شکل کارگاههای متمرکز و با محورهای موضوعی مشخصی برنامهریزی میشوند و هر مسترکلاس نام مشخصی نیز به خود میگیرد مانند: اتاق تاریک، دقت در تماشا، نسبت مدرنیته با هنر مدرن، وقتی از «...» حرف میزنیم از چه حرف میزنیم (به جای سه نقطه در تیتر آخری میتوان تئاتر، هنر مدرن، اپرا و... را گذاشت)
مکتبتهران اولین دورهی مدرسهایِ تئاتر خود را از ابتدای سال ۱۳۹۸ آغاز میکند. مهمترین تفاوت این دوره با کارگاههای آزاد و کارگاههای متمرکز در وجوه آکادمیک آن است. به این معنی که در دورهی مدرسهای، هنرجویان یک فرایند کامل و جامع آموزشی را طی ماهها و سالهای متمادی به اختیار خود میگذرانند و تحصیلات خود را در این رشته در مقاطع مختلف با ارائهی پروژههای عملی طی میکنند.
در ابتدای این فرایند، هنرجویان لازم است که دو روز در هفته به مدت سیوشش هفته در کارگاهها حضور داشته باشند. یک جلسه در هفته با مربی میگذرانند و جلسهی دوم با دستیار مربی؛ که تمرینات هفتگی را با ایشان مرور میکند.
پس از این دوره، هنرجو کارگاههای تخصصی عملی و نظری مانند تاریخ تئاتر، نظریههای هنری، آشنایی با مکاتب هنری، فلسفه تئاتر، مواجهه با متن، زبانهای تخصصی، کارگاههای مربوط به حرکت، ریتم، شناخت موسیقی، تصویر در تئاتر و... را انتخاب و طی میکند. ممکن است هنرجویی بخشی از این کارگاهها را انتخاب کند. ممکن است هنرجویی این کارگاهها را طی دو سال یا پنج سال یا بیشتر طی کند. ممکن است هنرجویی در حین حضور در این کارگاهها و کلاسها، در دو یا سه کارگاه متمرکز شرکت کند و ...
اما برای به پایان رساندن دورهی مدرسهای، لازم است که هنرجو یک موضوع نظری یا عملی را به شکل پژوهشی انتخاب کرده و ـ با مشورت و راهنمایی یک مربی مسلط به موضوع ـ به انجام برساند. ماحصل این پژوهش میتواند یک کتاب باشد یا یک تئاتر یا هر نوع ارائهی قابل دفاع. و ممکن است هنرجویی بیشتر از یک رفتار پژوهشی را به تناوب در مکتبتهران تجربه کند.
نکتهی مهم این است که مکتبتهران از نتایج قابل دفاع پژوهشها در حد وسع حمایت خواهد کرد. کتابهای قابل دفاع را نشر مکتبتهران منتشر میکند، برای تئاترها و پروژهها امکان اجرای عموم و ارائهی عمومی را فراهم میکند و درنهایت از هنرجویان علاقمند، جهت تدریس موضوعات مورد پژوهششان در میان انواع کارگاههای فوقالذکر دعوت میکند. درصورت درخواست هنرجو، موسسهی آموزشگاه تئاتر مکتبتهران میتواند مدرکی نیز دال بر گذراندن دورهی مدرسهای برای ایشان صادر کند.
در همهی این سالها و در دل همهی این کارگاهها طیف وسیعی از صاحبنظران نسلهای مختلف فرهنگی و هنری با مکتبتهران همکاری داشتهاند که نام بردن از همهی ایشان در این مقال نمیگنجد و محض قدردانی و بدون ترتیب خاصی، تعدادی از ایشان عبارتند از: پرویز پورحسینی، محمدرضا اصلانی، سودابه فضایلی، گلاب آدینه، فرهاد آییش، مرضیه برومند، فرهاد مهندسپور، مازیار تهرانی، رویا تیموریان، ناصر فکوهی، علی باباچاهی، قباد شیوا، آتیلا پسیانی، محمد چرمشیر، محمد امیریاراحمدی، علی رفیعی، سیامک صفری، پانتهآ بهرام، سعید عقیقی، حمیدرضا اردلان، نادر مشایخی، عبدالرضا منجزی، مجید کاشانی، عالیه عطایی، کیومرث پوراحمد، محمدحسن چهلتن، گیتی خسروی، افشین مقدم، جواد طوسی، حمید امجد، یوریک کریممسیحی، فرشید مصدق، سعید اسدی، حمید پورآذری، پیام دهکردی، نگار جواهریان، رضا بهبودی، محمد رضاییراد، حسین کیانی، حبیب رضایی، پارسا پیروزفر، قطبالدین صادقی، نغمه ثمینی، محمد اعلمی، آرش صادقبیگی، شبنم فرشادجو، آرش تنهایی، محمد یعقوبی، امیررضا کوهستانی، صابر ابر، اصغر همت و... و یادشان گرامی؛ جعفر والی، حمید سمندریان، محمود استادمحمد، علی معلم و لوون هفتوان.